პირველად როდესაც შევიტყე ჩვენი წარმომავლობის, ჩვენი დაკარგული სამეფოს და გაფანტული ხალხის შესახებ ჯერ კიდევ დაწყებითი სკოლის მოსწავლე ვიყავი.

არ ვიცი ჩემგან რა რეაქციას ელოდნენ, მაგრამ ჩემი რეაქცია მაშინ მხოლოდ უმწიკვლო, წმინდა აღფრთოვანება იყო.

და ინტერესი. დიდი ინტერესი ჩემი იდუმალი ფესვების, წინაპართა ცხოვრების, ყოფის და რაობის გასაგებად.

სიმართლე გითხრათ, მესიამოვნა კიდევაც იმის გაგება, რომ სხვათაგან გამორჩეული ვიყავი...

მქონდა რაღაც ისეთი, რაც მხოლოდ ჩემი იყო და თანაც ისეთი საიდუმლოებებით იყო აღსავსე, რომლებსაც გამოკვლევა სჭირდებოდა.

ჩემთვის ეს ნარნიას აღმოჩენასავით, რაღაც სრულიად ახალი სამყაროს მიგნება იყო, სამყაროსი, რომლის ნაწილიც მე ვიყავი და ამას სხვა ვერავინ ვერასოდეს წამართმევდა.

ზოგიერთისთვის ძალიან მტკივნეულია იმის გაფიქრებაც კი, რომ შეიძლება აღმოჩნდნენ იმ სოციუმისგან გამორჩეულები და, შესაბამისად, გამორიყულები, რომელშიც გაიზარდნენ და აიდგეს ფეხი. იყო რაიმეთი განსხვავებული ყოველთვის ასოცირდებოდა იმის რისკთან, რომ შენი საზოგადოება აღარ მიგიღებს და შენი გადაიქცევა სხვად, მათთვის კი აღარ იქნები ის, ვინც აქამდე იყავი.

მოკლედ რომ ვთქვათ, გამორჩეულობით რისკავ ხალხის სიყვარულს, სიყვარულის დაკარგვა კი ადამიანთა ყველაზე დიდი შიშია. ამიტომ ჩემთვის გასაგებია ეს შიში, მაგრამ შიშით ცხოვრება ჩემთვის არაა მისაღები. ცხოვრება, ნამდვილი, ჭეშმარიტი ცხოვრება ყოველთვის მოიაზრებს საფრთხეებს და „რწმენის ნახტომებს" (კირკეგარდს რომ დავესესხოთ) და, შესაბამისად, საჭიროებს სიმამაცეს.

მართალია, ნამდვილ სიმამაცეზე პრეტენზიას ვერ განვაცხადებ, მაგრამ ჭეშმარიტი სიმამაცის ნაგლეჯი ყველას შეიძლება ჰქონდეს. ჩემთვის ნატეხი სიმამაცისა კი, როგორც ერთი პურის ნატეხი მორწმუნისათვის, საკმარისია. თუ ყველა ჩვენს ერთ ნატეხს ვიმამაცებთ, სამყარო უკეთესი იქნება.

ამის მწამს და ამიტომაც ვცდილობ ვიყო უფრო მამაცი.

მალული ყველაფერი იწვევს ეჭვებს, ხოლო ცხადზე გამოტანილი უკვე ნათლითაა მოფენილი და აქარვებს ყოველივე ავ ფიქრს. ამიტომაც ვისურვე ამ საკითხისთვის ნათელის მოფენაც.

თან ვფიქრობ ადამიანები ისეთი სასტიკები არ არიან, რომ შენი გულის ნატეხი დაანახო, სულის ტკივილი გაუზიარო და გულგრილები დარჩნენ. ჩემთვის ადამიანი ის არსებაა, რომელიც წაქცეულ ბავშვს ინსტიქტურად წააშველებს ხელს ასაყენებლად და დამახრჩვალი უცნობის საშველად ზღვაში გადაეშვება. ამიტომ მინდა ვენდო ადამიანს.

არ მინდა ნდობა დაიკარგოს ხალხთა შორის, მაგრამ ამისთვის, ალბათ, ისევ მე უნდა ვიყო პირველი, ვინც გამოიჩენს ნდობას და იქნება გულმართალი.

ამიტომ განდობთ ჩემს ისტორიასაც.

არ ვიცი, ჩემგან რა რეაქციას მოელოდნენ, მაგრამ მე ნეგატიური არასდროს არაფერი მიგრძვნია ამის შესახებ. პირიქით, მეამაყებოდა, რომ ვიყავი „უკანასკნელი მოჰიკანი" (მაშინ ეს წიგნი მხოლოდ გადმოცემით ვიცოდი რა იყო), ერთ-ერთი უკანასკნელი შთამომავალი ძველი ხალხისა, რომლებმაც უამრავი განსაცდელის მიუხედავად მოახერხეს გადარჩენა და თავიანთი იდენტობის ნატეხის შენარჩუნება.

მახსოვს, რომ ჩემი უსამანო ფანტაზიით მაშინ წარმოვისახავდი ბევრ ზღაპრულ ამბავს ჩემი წინაპრების შესახებ და ვოცნებობდი დაუსრულებლად. მაგრამ მხოლოდ ოცნებით არ შემოვიფარგლებოდი, სულ მცირე ასაკში ჩემმა წარმომავლობამ მკვლევრად და გამომძიებლადაც მაქცია, კავკასიის ალბანეთის და უდინების შესახებ დავეძებდი ინფორმაციებს, ლეგენდებსა და თხზულებებს ყველგან, სადაც ხელი მიმიწვდებოდა.

მაშინ ჩემს ფანტაზიაში შერლოკ ჰოლმსადაც ვიქეცი, რომელიც კვალდაკვალ დასდევდა თავისი წინაპრის აჩრდილს, რათა იგი საბოლოოდ მოეხელთებინა და მისი უკუნით დაფარული სახე გაენათებინა. დიდ დროს ვხარჯავდი ამ საქმეში და ინფორმაციის სიმწირის მიუხედავად, მალე ვიქეცი ჩემს წინაპართა შესახებ ინფორმაციით სავსე საცავად.

მახსოვს, ჩვენს სოფელში, ზინობიანში ვავრცელებდი ხოლმე სუფრებზე ჩემს მონაპოვარ ამბებს და თან ვაკვირდებოდი დიდი ყურადღებით მათ რეაქციებსაც.

ვატყობდი რომ, ჩემი ენთუზიაზმისა და სიამაყის შემხედვარე, ჩემი ნათესავები, რომლებმაც თავიანთი ცხოვრების დიდი ნაწილი საკუთარი წარმომავლობის მალვაში გაატარეს, ბეჭებში იშლებოდნენ, თითქოს რაღაც უხილავი სიმძიმე ჩამოაშორესო, და უფრო მსუბუქად აგრძელებდნენ სუფრაზე მღერას, მუსაიფსა და სიცილს.

ყველას უკვირდა ჩემი ინტერესი, მაგრამ გულში ყველას უხაროდა და მეც მაბედნიერებდა მათში ჩვენი წინაპართა პატივისცემის გაღვივება, მათი ხსოვნისთვის სადღეგრძელოთა შეთხზვა.

ხოლო განსხვავებულობა, რაც ჩემმა წარმომავლობამ მომანიჭა, სრულიად არ მაწუხებდა. ბუნებითად, რაც თავი მახსოვს, მე ყოველთვის ცალად, უცნაურად ვგრძნობდი თავს ყველგან და ამით ჩემთვის არაფერი იცვლებოდა. ეს იყო მხოლოდ კიდევ ერთი რამ, რაც გამომარჩევდა საზოგადოებისაგან.

თუმცა ვაღიარებ, რომ ხანდახან რთული იყო განსხვავებულობა, მაგრამ ამან ბევრი რამე მასწავლა და ჩემმა ცხოვრების სირთულეებით ბევრი რამე შევიძინე.

დღეს უკვე მივედი მე იმ აღმოჩენამდეც, რომ რეალურად ჩვენ საბოლოოდ მაინც ყველა ერთიანნი ვართ, მხოლოდ იმის გამოც კი, რომ ადამიანები ვართ და ეს საკმარისია.

მე ვარ ადამარ (*ადამიანი - უდიურ ენაზე) და, შესაბამისად, ყოველთვის ვიქნები კაცთა მოდგმის და სამყაროს შვილი.

შესაგუებელი არაფერი ყოფილა ჩემთვის იმაში, რომ ორი სამშობლო მაქვს, ერთი ცოცხალი და მეორე დაკარგული. დედაჩემმა საქართველო მაჩუქა, მამაჩემმა კი კავკასიის ძველი ალბანეთი, ორივე ჩემთვის დიდი საგანძურია და ერთსაც ვეკუთვნი სისხლის ბოლო წვეთამდე და მეორესაც.

შემთხვევითობების არასდროს არ მჯეროდა და ახლაც ყველაფერში ვხედავ უფლის ხელს. ღმერთმა მე დამაკისრა ის, რომ ვიტვირთო ორი უძველესი კავკასიელი ხალხის, ორი ერის სახელი და ვიყო ორთავეს ხსოვნის ერთგული შემნახველი.

ეს ჩემთვის ორმაგი პასუხისმგებლობაა, მაგრამ რახან ბედად ასე მერგო, ვფიქრობ რომ შემიძლია ვიკისრო იგი და სიცოცხლის ბოლომდე პირწმინდად შევასრულო იგი.

ღმერთი ყველას იმ ცხოვრებას უძღვნის, რომელთანაც ძალუძთ გამკლავება, გარკვეული ძალისხმევის შედეგად.

თანაც, როგორც ზაირა არსენიშვილის არაჩვეულებრივი პერსონაჟი აღნიშნავს ჩემთვის უსაყვარლეს წიგნში: „ადამის შვილს კაცად მოვალეობა ხდის, სხვა კი არაფერი". მეც ვცდილობ ქალბატონი ზაირას მოსაწონად ვიცხოვრო, მეტი არაფერი.

ბოლოს, მინდა აღვნიშნო, რომ განსაკუთრებით მეშინია და არ მინდა რომ ჩვენი, უდიების ძველი და უნიკალური ენა დაიკარგოს. ყოველი ენა სასწაულია ჩემთვის და რომც არ იყოს იგი ჩემი ენა, მისი დაკარგვა იქნებოდა მაინც ჩემთვის დიდი ტრაგედია.

უდიების მიერ შემონახული ენა კი ათასწლოვანი მუხის ხეა, რომელსაც ნელ-ნელა ეპარება სიკვდილის მომასწავებელი მავნებელი და ვშიშობ, რომ არ გამოუჩნდეს მას მომვლელი, პატრონი და დამცველი, რომელიც უმკურნალებს ამ ხეს და დაიცავს მას ყოველგვარი მავნებლისაგან.

დიდი მავნებელი და საფრთხე კი ამ ხისთვის დავიწყებაა და გულგრილობა.

ამაზე შემტკივა მე დიდად გული.

ენაა მთავარი გასაღები ყოველი ერის სამყაროს გასაცნობად და სანახავად, იგი არქეოლოგიური ძეგლია, რომელიც ინახავს იმ ხალხის მრავალსაუკუნოვან ისტორიას.

ვერ განსაზღვრავ თუ რამდენ ადამიანს უხაროდა, სტკიოდა და ეფიქრებოდა საუკუნეთა მანძილზე ამ ენაზე,

რამდენნი ახარებდნენ ბავშვთა დაბადებებს დედებს ამ ენაზე და რამდენნი ლოცულობდნენ ამხანაგთა საფლავებზე ამ ენაზე? ენა მოგონებაა, ერთი დიდი მოგონება და ენასთან ერთად ქრებიან საბოლოოდ ერებიც.

ჩვენთვის ენა ერთ-ერთი უკანასკნელი ძაფია, რომლითაც წინაპარს ვუკავშირდებით და ამიტომ განუზომელი ტრაგედიაა მისი დაკარგვა.

ხოლო, რათა ეს განუზომელი ტრაგედია არ დაგვატყდეს თავს, ყველამ თავისი ძალებით უნდა იმოქმედოს და მეც ნამცეც-ნამცეც, ნელ-ნელა ვცდილობ, ავითვისო ენა, რომელიც ჩემი პასუხისმგებლობაა და, რაც მთავარია - ჩემი ოქროს ძაფია, რომლითაც შევძლებ ვიმოგზაურო დროში და ერთხელ მაინც შევავლო თვალი ჩემს წინაპართა ცხოვრებას.

და, ვინ იცის, იქნებ ოდესმე უდიურადაც შევძლო ლექსის შეთხზვა...