სად არის კათოლიკე ეკლესია საქართველოში?
ირაკლი ჯავახიშვილი
ისტორია გამუდმებით გვესაუბრება. ის ყოველთვის ცდილობს ჩვენთვის რაღაცის თქმას. ეს შეიძლება იყოს გაკვეთილი, თავში "წამორტყმა", ანდა სულაც საყვედური. რა შეიძლება, ისტორიას სასაყვედურო ჰქონდეს ჩვენთან? ან შეიძლება ეს კითხვა სხვაგვარად დავსვათ: ვისწავლეთ თუ არა გაკვეთილი ისტორიისგან? და, საერთოდ, რა გაკვეთილზეა საუბარი? ისტორიისგან მიღებულ რა გაკვეთილზე შეიძლება საუბრობდეს ქართველი კათოლიკე? დიახ ქართველი, ვინაიდან ქართული კათოლიკობა სრულებით თვითმყოფადი მოვლენაა. ეს ის სარწმუნოებაა, რომლის გამოც ქართველები ეწამებოდნენ და კვდებოდნენ კიდეც, და არა მარტო საკუთარ მიწაზე, არამედ სამშობლოდან შორს გადახვეწილებიც. და რა ვისწავლეთ ამ გაკვეთილიდან? საზეიმო შეხვედრებსა თუ კონფერენციებზე მამა მიხეილ თამარაშვილზე წარმოთქმული ლამაზი სიტყვები, რომლებიც უბრალო ვალდებულების მოხდის სურვილით გაჯერებულ ფორმალობად იქცევა ხოლმე?! ან იქნებ მისი შედევრები - საშვილიშვილო საქმე - რომლებსაც ზოგიერთი დღევანდელი "დიდი კათოლიკე" პროფესორი მოძველებულად თვლის. რომელ მათგანს დაუწერია "ისტორია კათოლიკობისა"-ზე უკეთესი რამ? უმჯობესია, სხვაგვარად დავსვათ კითხვა: რომელ მათგანს გაუკეთებია თუნდაც იმის მეასედი, რაც მამა მიხეილმა გააკეთა? სამართლიანი იქნება, რომ დადუმდნენ და ისტორიისგან გაკვეთილი მიიღონ.
უკანასკნელმა სამმა ათწლეულმა განსაკუთრებით თვალსაჩინოდ დაგვანახა, რამხელა როლი აქვს წარსულის გააზრებას აწმყოსა და, რასაკვირველია, მომავლისთვისაც. საქართველოში კათოლიკე ეკლესიის წინაშე უამრავი შესაძლებლობა გაჩნდა, მაგრამ თავი იჩინა არაერთმა პრობლემამ და გამოწვევამაც. ეს სრულებით ბუნებრივია. და როგორია ან როგორი უნდა იყოს ჩვენი პასუხი ამ ყველაფერზე? საჭიროა ახალი აზროვნება - მაშასადამე, ახალი სისხლი, ახალი სახეები, ახალი ფიქრი. და ამ ახალს სჭირდება ძველი გამოცდილებაც (ცხადია!). ახალი რეალობა, რომელიც მთელი სიმძაფრით იჩენს თავს ჩვენს წინაშე, მომთხოვნი და დაუნდობელია. თუკი არ ვიბრძოლებთ და არ ვიშრომებთ, ვერ გადავრჩებით. ქართველი კათოლიკეები მუდამ გამოირჩეოდნენ ბრძოლისა და შრომის ჟინით, რასაც ზურგს უმაგრებდა მტკიცე რწმენა. ჩვენ კი თითქოს მოვდუნდით, დავძაბუნდით, თავის დინებაზე მივუშვით ისტორია, "რაც იქნება, იქნება" პრინციპი ვარჩიეთ, ბანალური რუტინის ტყვეობაში ამოვყავით თავი საკუთარივე ნებით... თუმცა, ცხადია, იმედის ნიშნებიც შეიმჩნევა, და განსაკუთრებით სასიხარულოა, როდესაც ეს ნიშნები ახალგაზრდებისგან მოდის. ახალგაზრდები არიან საქართველოში კათოლიკე ეკლესიის პროტაგონისტები, მაშასადამე, მთავარი მოქმედი პირები, თუნდაც გმირები!!! და ამ ახალ ძალას, ამ "ახალ აზროვნებას" ვერავითარი სისტემა და ძალა ვერ შეაკავებს.
უკანასკნელმა სამმა ათწლეულმა განსაკუთრებით თვალსაჩინოდ დაგვანახა, რამხელა როლი აქვს წარსულის გააზრებას აწმყოსა და, რასაკვირველია, მომავლისთვისაც. საქართველოში კათოლიკე ეკლესიის წინაშე უამრავი შესაძლებლობა გაჩნდა, მაგრამ თავი იჩინა არაერთმა პრობლემამ და გამოწვევამაც. ეს სრულებით ბუნებრივია. და როგორია ან როგორი უნდა იყოს ჩვენი პასუხი ამ ყველაფერზე? საჭიროა ახალი აზროვნება - მაშასადამე, ახალი სისხლი, ახალი სახეები, ახალი ფიქრი. და ამ ახალს სჭირდება ძველი გამოცდილებაც (ცხადია!). ახალი რეალობა, რომელიც მთელი სიმძაფრით იჩენს თავს ჩვენს წინაშე, მომთხოვნი და დაუნდობელია. თუკი არ ვიბრძოლებთ და არ ვიშრომებთ, ვერ გადავრჩებით. ქართველი კათოლიკეები მუდამ გამოირჩეოდნენ ბრძოლისა და შრომის ჟინით, რასაც ზურგს უმაგრებდა მტკიცე რწმენა. ჩვენ კი თითქოს მოვდუნდით, დავძაბუნდით, თავის დინებაზე მივუშვით ისტორია, "რაც იქნება, იქნება" პრინციპი ვარჩიეთ, ბანალური რუტინის ტყვეობაში ამოვყავით თავი საკუთარივე ნებით... თუმცა, ცხადია, იმედის ნიშნებიც შეიმჩნევა, და განსაკუთრებით სასიხარულოა, როდესაც ეს ნიშნები ახალგაზრდებისგან მოდის. ახალგაზრდები არიან საქართველოში კათოლიკე ეკლესიის პროტაგონისტები, მაშასადამე, მთავარი მოქმედი პირები, თუნდაც გმირები!!! და ამ ახალ ძალას, ამ "ახალ აზროვნებას" ვერავითარი სისტემა და ძალა ვერ შეაკავებს.
სად არის კათოლიკური იდენტობა, უფრო ქართულად რომ ვთქვათ, "ვინაობა" ან "მეობა" საქართველოში? წინაპართა სისხლითა და ოფლით მოტანილი რწმენა და ეს "ვინაობა" უდიერად ხომ არ იფანტება მხოლოდ სარგებლის მაძიებელთა მიერ?! სამწუხაროა, რომ ასეთი ვარაუდის მტკიცედ უარყოფა არ შეგვიძლია. ან, მოდით, უფრო კონკრეტული მხრიდან შევხედოთ: არიან თუ არა საქართველოში "კათოლიკური" დაწესებულებები მართლაც კათოლიკური? აქვთ კი მათ ხსენებული კათოლიკური ვინაობა? ამ შეკითხვასთან დაკავშირებითაც ვერ გვექნება გაბედული უარი, ვერ ვიტყვით "არა"-ს. მათი კათოლიკურობა მხოლოდ ეკლესიისადმი კუთვნილებაში გამოიხატება, დანარჩენი კი სრულებით უგულებელყოფილია. რა შეიძლება ამან მოიტანოს? ეს ძალზე კომპლექსური შეკითხვაა. უმჯობესია შებრუნებულად ვიკითხოთ, რაზეც უფრო მარტივად და გაბედულად ვუპასუხებთ: რას ვერ მოიტანს ეს? პასუხი მართლაც მარტივია: ვერ მოიტანს სიკეთეს ქართველ კათოლიკეთათვის! და სწორედ ესაა მთავარი საფიქრალი, ვინაიდან ეკლესია რიგით კათოლიკეებზე დგას და არა სხვა ვინმეზე! იმ პაპებსა და ბებიებზე დგას, კათოლიკურ რწმენაში რომ დაბადებულან და გამობრძმედილან.
ძალიან გავერთეთ საკუთარი თავის მოტყუებით, იმის დაჯერებით, რომ ყველაფერი არც ისე ცუდადაა, როგორც ჩანს. პრობლემებს გავურბივართ, თავს ვაჯერებთ, რომ ყოველივე აღდგება და ძველ კალაპოტს დაუბრუნდება. და თუ ვინმე გამოჩნდება განსხვავებული აზრის, მოქმედების, თუნდაც რომ ძალზე უხეშად გვეუბნებოდეს სიმართლეს, უმალვე ვეცემით ხოლმე, იქით გავკიცხავთ, თითს დავუქნევთ და შევედავებით. მაშ, რა გამოდის? თუკი ვინმე გვაფხიზლებს, გვერდს ვიცვლით და ძილს ვაგრძელებთ. საკუთარი დაღუპვის პერსპექტივას შევგუებივართ (ყოველ შემთხვევაში, არ ვმოქმედებთ გადარჩენისთვის) და გვჯერა, რომ ღმერთი არ დაუშვებს ჩვენ გაქრობას. გულუბრყვილობის სენიც დაგვჩემებია...
ვიდრე ჩვენ მთავარ კითხვაზე გადავიდოდეთ, მანამ კიდევ ერთ საკითხზე დავფიქრდეთ: რა ემართება კათოლიკე ეკლესიას საქართველოში? განახლებადობის უნარი ხომ არ დაუკარგავს მას ან ადამიანური ძალები ხომ არ გამოლევია? თუმც კი ცალსახა პასუხი არა გვაქვს, იმედის ნიშნები მაინც არსებობს... და როდესაც იმედზე ვსაუბრობთ, რასაკვირველია კვლავ ახალგაზრდებთან მივდივართ, ვინაიდან ეკლესიის იმედი ახალგაზრდობაა! ამგვარად, ჩვენ ვსაუბრობთ მაცოცხლებელ ძალაზე (ცხადია, ეკლესიის ერთადერთი მაცოცხლებელი ქრისტეა. აქ საუბარია ეკლესიაზე, როგორც სოციალურ ინსტიტუციაზე) - Vivificantem. და უახლოეს წარსულს თუ გადავხედავთ, ამ თვალსაზრისით ნამდვილად აღსანიშნავია "ახალგაზრდული ცენტრი", რომელიც ეპისკოპოსის მხარდაჭერით შეიქმნა. ამ წამოწყებამ სრულებით ახალი მუხტი შეიტანა კათოლიკე ეკლესიის ცხოვრებაში.
ძალიან გავერთეთ საკუთარი თავის მოტყუებით, იმის დაჯერებით, რომ ყველაფერი არც ისე ცუდადაა, როგორც ჩანს. პრობლემებს გავურბივართ, თავს ვაჯერებთ, რომ ყოველივე აღდგება და ძველ კალაპოტს დაუბრუნდება. და თუ ვინმე გამოჩნდება განსხვავებული აზრის, მოქმედების, თუნდაც რომ ძალზე უხეშად გვეუბნებოდეს სიმართლეს, უმალვე ვეცემით ხოლმე, იქით გავკიცხავთ, თითს დავუქნევთ და შევედავებით. მაშ, რა გამოდის? თუკი ვინმე გვაფხიზლებს, გვერდს ვიცვლით და ძილს ვაგრძელებთ. საკუთარი დაღუპვის პერსპექტივას შევგუებივართ (ყოველ შემთხვევაში, არ ვმოქმედებთ გადარჩენისთვის) და გვჯერა, რომ ღმერთი არ დაუშვებს ჩვენ გაქრობას. გულუბრყვილობის სენიც დაგვჩემებია...
ვიდრე ჩვენ მთავარ კითხვაზე გადავიდოდეთ, მანამ კიდევ ერთ საკითხზე დავფიქრდეთ: რა ემართება კათოლიკე ეკლესიას საქართველოში? განახლებადობის უნარი ხომ არ დაუკარგავს მას ან ადამიანური ძალები ხომ არ გამოლევია? თუმც კი ცალსახა პასუხი არა გვაქვს, იმედის ნიშნები მაინც არსებობს... და როდესაც იმედზე ვსაუბრობთ, რასაკვირველია კვლავ ახალგაზრდებთან მივდივართ, ვინაიდან ეკლესიის იმედი ახალგაზრდობაა! ამგვარად, ჩვენ ვსაუბრობთ მაცოცხლებელ ძალაზე (ცხადია, ეკლესიის ერთადერთი მაცოცხლებელი ქრისტეა. აქ საუბარია ეკლესიაზე, როგორც სოციალურ ინსტიტუციაზე) - Vivificantem. და უახლოეს წარსულს თუ გადავხედავთ, ამ თვალსაზრისით ნამდვილად აღსანიშნავია "ახალგაზრდული ცენტრი", რომელიც ეპისკოპოსის მხარდაჭერით შეიქმნა. ამ წამოწყებამ სრულებით ახალი მუხტი შეიტანა კათოლიკე ეკლესიის ცხოვრებაში.
რაკი საქართველოში კათოლიკე ეკლესიის ყოფაზე ვსაუბრობთ, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ჩვენ გვჭირდება "აზროვნების რევოლუცია", მაშასადამე, თანამედროვე რელსებზე გადაწყობა და ყველაფრის ხელახლა გააზრება. საბოლოოდ, ჩვენ მივდივართ "ცნობიერების" პრობლემამდე. ეს ძალზე მნიშვნელოვანია, ვინაიდან საკუთარი ცნობიერებით წარვმართავთ საკუთარსავე ყოფიერებას. და რისი თქმა შეგვიძლია ამ მხრივ? ჩვენს შორის მომრავლდნენ მავანნი, რომლებიც მთელ იმედებს მხოლოდ სულიერებაზე ამყარებენ, შედეგად კი ხშირად მხოლოდ აზრსმოკლებულ და მოუქნელ სპირიტუალიზმს ვიღებთ ხოლმე (ვიმეორებ, რომ სულიერება მთავარი საყრდენია ეკლესიის ცხოვრებაში!). საჭიროა ახალი თაობა, თანამედროვე განათლებით, ჯანსაღი აზროვნებით და საჭირო სულიერებით. განათლების გარეშე დავიღუპებით. დღევანდელობის სწრაფი ტემპი უბრალოდ ჩაგვყლაპავს! ჩვენ გვჭირდებიან კათოლიკე ახალგაზრდები, რომლებიც რევოლუციონერები იქნებიან თავიანთი სულიერებით, განათლებითა და აზროვნებით. ჩვენ გვჭირდებიან კათოლიკე ახალგაზრდები, რომლებიც მოქმედებაში ჩაერთვებიან. უარი ვთქვათ "1990-იანი წლების აზროვნებისადმი ერთგულებაზე" და ერთხელ და სამუდამოდ მივაპყროთ მზერა წინ, გზა მივცეთ ახალ თაობას, რომელიც განსხვავებულად ფიქრობს. სხვა შემთხვევაში, წარმატების შანსი თითქმის ნულის ტოლია.
თემაზე, რომელზეც ვსაუბრობთ, საჭირო არაა ზედმეტი ლიტონი სიტყვების რახა-რუხი, ამიტომ შეგვიძლია, მოკლედ ვთქვათ: ყოფილხართ საქართველოს კათოლიკურ სამრევლოებში?! გინახავთ მოხუცები - ბებია-პაპები?! მათ თვალებში ჩაგიხედავთ?! გიხილავთ და მოგისმენიათ მათი რწმენის მოწმობა?! თუ ასეა, მაშინ ადვილად უპასუხებთ შეკითხვაზე: სად არის კათოლიკე ეკლესია საქართველოში? ეკლესია პერიფერიებშია (როგორც პაპი ფრანცისკე ამბობს), იქაა, სადაც უძლურება და სიღარიბეა, იქაა, სადაც გულწრფელობა და ადამიანობაა, და იქაა, სადაც ჯერ კიდევ ახსოვთ საკუთარი წინაპრები - ქართველი კათოლიკეები, რომლებიც მთელი თავიანთ ცხოვრებას იდეებსა და იდეალებს სწირავდნენ. და ჩვენ სადა ვართ? აი, ამაზე კი ნამდვილად უნდა დავფიქრდეთ!
თემაზე, რომელზეც ვსაუბრობთ, საჭირო არაა ზედმეტი ლიტონი სიტყვების რახა-რუხი, ამიტომ შეგვიძლია, მოკლედ ვთქვათ: ყოფილხართ საქართველოს კათოლიკურ სამრევლოებში?! გინახავთ მოხუცები - ბებია-პაპები?! მათ თვალებში ჩაგიხედავთ?! გიხილავთ და მოგისმენიათ მათი რწმენის მოწმობა?! თუ ასეა, მაშინ ადვილად უპასუხებთ შეკითხვაზე: სად არის კათოლიკე ეკლესია საქართველოში? ეკლესია პერიფერიებშია (როგორც პაპი ფრანცისკე ამბობს), იქაა, სადაც უძლურება და სიღარიბეა, იქაა, სადაც გულწრფელობა და ადამიანობაა, და იქაა, სადაც ჯერ კიდევ ახსოვთ საკუთარი წინაპრები - ქართველი კათოლიკეები, რომლებიც მთელი თავიანთ ცხოვრებას იდეებსა და იდეალებს სწირავდნენ. და ჩვენ სადა ვართ? აი, ამაზე კი ნამდვილად უნდა დავფიქრდეთ!
IRAKLI JAVAKHISHVILI
PhD in Social Sciences Head of the BA Programme of International Relations
Director of the Institute of Post-Soviet Studies (IPSS)
Executive Director of Michel Mouskhely Institute
Director of the Institute of Post-Soviet Studies (IPSS)
Executive Director of Michel Mouskhely Institute
წერილის შინაარსზე სრულად პასუხისმგებელია ავტორი და შესაძლოა, რომ იგი არ გამოხატავდეს სამოქალაქო დარბაზის შეხედულებებს.
© "სამოქალაქო დარბაზი"
e-mail us: civichallgeorgia@gmail.com
